Aanvaarden of verwerpen van een erfenis

25 - 3 -2021

Als iemand erfgenaam blijkt te zijn, dan heeft deze vervolgens drie keuzes:

Zuiver aanvaarden:
In dat geval treedt de erfgenaam in de rechten en verplichtingen van de erflater inclusief schulden. Dit geldt ook wanneer de schulden groter zijn dan de waarde van de bezittingen van de nalatenschap. Een erfgenaam dient in dat geval bij te weinig baten de schulden uit eigen vermogen te voldoen. Indien je als erfgenaam de overledene niet of nauwelijks hebt gekend, dan is zuiver aanvaarden altijd af te raden. Je weet nooit of er nog schulden boven komen drijven.

Beneficiair aanvaarden:
In dat geval is een erfgenaam niet met het eigen vermogen aansprakelijk voor de schulden van de nalatenschap. Alleen op de bezittingen die tot de nalatenschap behoren kunnen schuldeisers zich verhalen. Deze wijze van aanvaarding is verstandig als de schulden groter zijn dan de waarde van de bezittingen of als dit onduidelijk is. Het is de veiligste route die een erfgenaam kan bewandelen. Een nadeel is echter dat deze keuze griffierecht kost en dat de nalatenschap volgens formele regels dient te worden afgewikkeld.

Verwerpen:
Als iemand een nalatenschap verwerpt, wordt hij (met terugwerkende kracht) geacht nooit erfgenaam te zijn geweest. De kinderen van degene die verwerpt, treden –onder omstandigheden- voor diens erfdeel in de plaats; dit heet plaatsvervulling. Degene die heeft verworpen, heeft dan dus ook geen recht op spullen of een aandenken, zoals foto’s.

Stel vader of moeder is overleden, u bent als kind erfgenaam maar u heeft de erfenis niet echt nodig en uw dochter kan het geld wel goed gebruiken.

Indien u de erfenis verwerpt, kan ervoor gezorgd worden dat de erfenis direct bij haar terecht komt. Kan dit om die reden zo maar en hoe pakt dit uit voor de erfbelasting?

Het staat u vrij om de erfenis van uw ouder te verwerpen ten gunste van uw dochter.
Maar, omdat uw dochter in dat geval rechtstreeks van haar opa of oma erft, is voor haar het hogere kleinkind-tarief (van 18%) in plaats van het kind-tarief voor uzelf (van 10% ) voor de erfbelasting van toepassing. De verschuldigde erfbelasting is voor haar dan hoger dan het bedrag dat u zelf als kind aan erfbelasting verschuldigd zou zijn geweest.

Stel dat niet uw ouder, maar uw oom is overleden en dat u de erfenis wilt verwerpen en dat u drie dochters heeft. Voor u en voor uw dochters geldt bij de erfenis van die (oud-)oom allemaal hetzelfde tarief van 30%. Zijn dan bij verwerping door u drie vrijstellingen voor uw dochters van toepassing in plaats van één voor uzelf?
Helaas, want in de Successiewet is een speciale bepaling opgenomen over verwerping.
Er is bepaald dat door te verwerpen er nooit minder erfbelasting verschuldigd is dan zonder verwerping. De verschuldigde erfbelasting wordt berekend alsof er geen verwerping heeft plaatsgevonden.
Voor een echte besparing van erfbelasting kan oom beter zelf rechtstreeks uw dochters in zijn testament hebben benoemd. Dan gelden wel meer vrijstellingen!

In het geval waarin u van uw ouder zou erven, zal deze bepaling uit de Successiewet geen rol spelen. Dochter zal als kleinkind juist méér erfbelasting verschuldigd zal zijn. Het voordeel zit hem dan (eventueel nog) in het feit dat uw dochter de erfenis later niet meer van u hoeft te erven.  
Voor een besparing van erfbelasting is het meestal voordeliger als opa en/of oma de kleinkinderen rechtstreeks zelf (ook) in een testament benoemen. Zowel kinderen als kleinkinderen hebben namelijk (hoge) vrijstellingen erfbelasting. Die vrijstellingen mogen allemaal tegelijk worden gebruikt!