Erfgenaam? of toch maar niet?

21 - 9 -2022

Stel vader of moeder is overleden en u bent als kind erfgenaam.
Als iemand erfgenaam blijkt te zijn, dan heeft deze vervolgens drie keuzes:

Zuiver aanvaarden:
In dat geval treedt de erfgenaam in de rechten en verplichtingen van de erflater inclusief schulden. Dit geldt ook wanneer de schulden groter zijn dan de waarde van de bezittingen van de nalatenschap. Een erfgenaam dient in dat geval bij te weinig baten de schulden uit eigen vermogen te voldoen. Indien je als erfgenaam de overledene niet of nauwelijks hebt gekend, dan is zuiver aanvaarden altijd af te raden. Je weet nooit of er nog schulden boven komen drijven.

Beneficiair aanvaarden:
In dat geval is een erfgenaam niet met het eigen vermogen aansprakelijk voor de schulden van de nalatenschap. Alleen op de bezittingen die tot de nalatenschap behoren kunnen schuldeisers zich verhalen. Deze wijze van aanvaarding is verstandig als de schulden groter zijn dan de waarde van de bezittingen of als dit onduidelijk is. Het is de veiligste route die een erfgenaam kan bewandelen. Een nadeel is echter dat deze keuze griffierecht kost en dat de nalatenschap volgens formele regels dient te worden afgewikkeld.

Verwerpen:
Als iemand een nalatenschap verwerpt, wordt hij (met terugwerkende kracht) geacht nooit erfgenaam te zijn geweest. In het sinds 2003 van toepassing zijnde erfrecht geldt dat de kinderen van degene die verwerpt, voor zijn/haar erfdeel in de plaats treden; dit heet plaatsvervulling. De (potentiële) erfgenaam die heeft verworpen, heeft dan dus ook geen recht op spullen of een aandenken, zoals foto’s.

Stel, u heeft de erfenis niet echt nodig, maar uw dochter kan het geld goed gebruiken.

Indien u de erfenis verwerpt, kan ervoor gezorgd worden dat de erfenis direct bij haar terecht komt. Kan dit om die reden zo maar en hoe pakt dit uit voor de erfbelasting?

Het staat u vrij om de nalatenschap van uw ouder te verwerpen ten gunste van uw dochter. Maar, omdat uw dochter in dat geval rechtstreeks van haar opa of oma erft, is voor haar het hogere kleinkind-tarief (dat begint met 18% in plaats van het kind-tarief voor uzelf 10%) voor de erfbelasting van toepassing. De verschuldigde erfbelasting is voor haar dan hoger dan het bedrag dat u zelf als kind aan erfbelasting verschuldigd zou zijn geweest.

Stel dat niet uw ouder maar uw oom is overleden en dat u de erfenis wilt verwerpen en dat u drie dochters heeft, in plaats van één.
Voor u als nicht en voor uw dochters als achternichten geldt bij het ontvangen van een erfenis van die oom allemaal hetzelfde (begin)tarief van 30% erfbelasting. Zijn dan bij verwerping drie vrijstellingen voor uw dochters van toepassing in plaats van één voor uzelf?
Helaas, want in de Successiewet is een speciale bepaling opgenomen over verwerping.
Er is bepaald dat door te verwerpen er nooit minder erfbelasting zal zijn verschuldigd dan zonder verwerping. De verschuldigde erfbelasting wordt berekend alsof er geen verwerping heeft plaatsgevonden.

Voor een echte besparing van erfbelasting kan oom beter zelf uw dochters rechtstreeks in zijn testament hebben benoemd. Dan geldt voor alle drie de dochters een vrijstelling.