Erven kinderen van de zaaddonor?

15 - 6 -2017

Afgelopen weken stond het vaak in de krant: de Barendrechtse arts die vermoed wordt zelf zaaddonor te zijn van tientallen kinderen van moeders die zich tot zijn kliniek wendden. De kliniek is inmiddels gesloten en de arts overleden. Door middel van een rechtszaak probeert een aantal donorkinderen te achterhalen of deze arts hun vader is.

Wanneer is iemand de vader van een kind?
Indien tijdens een huwelijk of geregistreerd partnerschap een kind wordt geboren, dan is de echtgenoot/geregistreerd partner van de moeder automatisch de juridische vader. Zijn de ouders niet gehuwd of geregistreerd als partner, dan kan de biologische vader het kind erkennen, waardoor hij ook de juridische vader wordt.
Maar wat nu als de verwekker weigert het kind te erkennen? Of als hij overlijdt voordat hij het kind heeft erkend? Dan kan een verzoek tot gerechtelijke vaststelling vaderschap worden gedaan.

Het verzoek gerechtelijke vaststelling vaderschap kan door de moeder worden gedaan totdat het kind 16 jaar is. Dat moet gebeuren binnen 5 jaar na de geboorte van het kind danwel (als de identiteit van de verwekker of zijn verblijfplaats pas later bekend worden) binnen 5 jaar nadat de moeder bekend is met de identiteit en/of de verblijfplaats van de verwekker.
Voor indiening door een kind van een verzoek gerechtelijke vaststelling vaderschap geldt geen uiterste termijn.
De verwekker van het kind kan geen verzoek doen tot gerechtelijke vaststelling van het vaderschap. Als de moeder toestemming voor erkenning weigert, kan de verwekker vervangende toestemming aan de rechtbank vragen en via erkenning zijn juridisch vaderschap tot stand brengen.

De procedure gerechtelijke vaststelling vaderschap wordt gevoerd bij de Rechtbank. Als het vaderschap door de man wordt betwist, zal de rechter een DNA-onderzoek bevelen. Weigert de man hieraan mee te werken of is DNA-onderzoek niet mogelijk (bijvoorbeeld doordat de vermeende verwekker na overlijden is gecremeerd), dan kan de rechter uit andere bewijsmiddelen toch de conclusie trekken dat de man de verwekker is van het kind. Ooit werd aan de hand van een likrand van de envelop waarmee een man een liefdesbrief had verstuurd alsnog het vaderschap vastgesteld. 

De gevolgen van de gerechtelijke vaststelling van het vaderschap zijn onder andere dat er met terugwerkende kracht vanaf de geboorte een familierechtelijke band tussen de man en het kind ontstaat: de man wordt de juridische vader van het kind, het kind kan de naam van de man krijgen en het kind krijgt de Nederlandse nationaliteit als de man Nederlander is.
Dit betekent ook dat het kind (in beginsel) van de juridische vader erft.
Overigens kan in een testament een dergelijk kind (in zijn algemeenheid) als erfgenaam uitgesloten zijn. Ingeval van uitsluiting kan het kind wel de legitieme inroepen.

Een spermadonor is wel biologisch vader, maar wordt in juridisch opzicht niet als “verwekker” van het kind beschouwd. Een spermadonor verwekt geen kind, want verwekken veronderstelt dat er seksuele gemeenschap plaatsvindt. Er kan tegen hem dan ook geen verzoek gerechtelijke vaststelling vaderschap worden ingesteld, tenzij de spermadonor de partner van de moeder is.

Als voor de vermoedelijke kinderen van de Barendrechtse arts door DNA-onderzoek vast is komen te staan dat de arts hun vader is, kunnen de donorkinderen dus niet (op een andere manier dan door een schadeclaim) meedelen in zijn erfenis. Voor de juridische kinderen van de arts is het vervolgens de vraag of de beroepsaansprakelijkheidsverzekering uitkomst biedt. Als dat niet het geval is, gaat een eventuele schadevergoeding van de donorkinderen ten koste van de erfenis van de arts. Hopelijk hebben zijn erfgenamen de nalatenschap beneficiair aanvaard.