Even een verklaring van erfrecht

17 - 4 -2024

Na een overlijden krijgt een erfgenaam soms bericht van de bank of van een andere instantie dat een verklaring van erfrecht aangeleverd moet worden. Men denkt deze even snel te kunnen ophalen bij de notaris. Al zouden wij dit graag willen, het is helaas niet binnen enkele dagen geregeld. Wat moet de notaris doen voor het opmaken van een verklaring van erfrecht en wat is het eigenlijk?

Wat is het voor document?

Een verklaring van erfrecht is een notariële akte waarin de notaris na onderzoek onder meer verklaart:
wie de erfgenamen zijn en voor welk deel;
of de erfgenamen de nalatenschap hebben aanvaard;
of het beheer van de nalatenschap aan een executeur of iemand anders is opgedragen met vermelding van zijn of haar bevoegdheden.

De verschillende instanties aan wie de verklaring wordt getoond, mogen erop vertrouwen dat degene die in het document als zodanig staat vermeld daadwerkelijk de nalatenschap mag beheren of erover mag beschikken. Indien er een woning tot de nalatenschap behoort, dan is het meestal wenselijk dat de verklaring van erfrecht bij het kadaster wordt ingeschreven. Door de inschrijving wordt de woning op naam van de erfgenamen gezet.

Voordat de notaris een verklaring van erfrecht kan afgeven, gaan er diverse werkzaamheden aan vooraf.

Om te beginnen vindt een gesprek plaats met de erfgenamen en de executeur. Aan de door de overledene benoemde executeur wordt gevraagd of deze de taak op zich wil nemen. Mocht dit niet het geval zijn of is er geen executeur benoemd, dan wordt samen besproken of één van de erfgenamen of een ander vertrouwd persoon de erfgenamen mag vertegenwoordigen bij de afwikkeling van de nalatenschap en zo ja, met welke bevoegdheden. Mag diegene bijvoorbeeld zelfstandig het huis verkopen of krijgt deze uitsluitend het beheer van de nalatenschap waarmee hij of zij bijvoorbeeld rekeningen kan betalen en belastingaangiften kan verzorgen?
Tijdens de afspraak wordt ook verteld welke risico's er kunnen zijn bij het aanvaarden van de nalatenschap, met name als er schulden zijn. Ook de verhoudingen tussen de erfgenamen kunnen een rol spelen bij de afwikkeling van de erfenis.
Vervolgens worden door de notaris diverse registers geraadpleegd. Bij de gemeente worden persoonsgegevens gecontroleerd en wordt nagegaan of en hoeveel kinderen er zijn. Ook checken we in het centraal testamentenregister of er een testament is en of dit de laatst opgemaakte versie is. Niet altijd is het tussen de papieren van de overledene gevonden testament het laatste.

Een erfgenaam kan kiezen of hij de erfenis wenst te aanvaarden en op welke manier. Als de nalatenschap financieel negatief is, dus als de schulden van de overledene de waarde van de bezittingen te boven gaan, zal een erfgenaam niet met zijn eigen privé vermogen bij willen dragen aan het tekort. In dat geval kan er beneficiair worden aanvaard. Hiertoe dient een verklaring bij de Rechtbank te worden afgelegd; daarvoor moet dan trouwens wel griffierecht aan de Rechtbank worden betaald. Namens minderjarige erfgenamen kan een nalatenschap door hun wettelijke vertegenwoordiger(s) alleen maar beneficiair worden aanvaard, opdat de minderjarigen zelf geen financieel risico lopen.

Wordt de erfenis verworpen, dan moet onderzocht worden wie vervolgens gerechtigd zijn tot de nalatenschap. Familieleden tot in de zesde graad kunnen dan gerechtigd zijn. De erfgenamen worden door de notaris aangeschreven en ontvangen een uitleg over hun positie en de mogelijkheden om de erfenis wel of niet te aanvaarden. Zij dienen dat schriftelijk te laten weten aan de notaris.

Kortom, achter de schermen zijn er eerst diverse werkzaamheden en onderzoeken te verrichten voordat een verklaring van erfrecht kan worden afgegeven en dat vergt tijd. Ook is de afgifte afhankelijk van hoe snel de erfgenamen reageren.