Nalaten zonder erfbelasting: denk eens aan een goed doel!

22 - 5 -2024

Mensen die een deel van hun erfenis of hun hele erfenis willen nalaten aan een of meer goede doelen, hebben daar verschillende overwegingen bij.
Iets willen bijdragen aan een betere wereld, het steunen van onderzoek naar een ziekte, of het steunen van een thema dat iemand belangrijk vindt, zoals bijvoorbeeld (bij ons in Wouw) het behoud van een markant gebouw.

Soms is de drijfveer een idealistische gedachte en soms de gedachte dat directe familieleden het al goed hebben. Ook belastingtechnische overwegingen spelen vaak een rol als een belangrijke wens is dat er netto meer zal overblijven van de nalatenschap.
Erfenissen die door bepaalde goede doelen worden ontvangen, zijn vrij van erfbelasting.

Het nalaten van (een deel van) uw vermogen aan een goed doel, kan alleen door het goede doel op te nemen in een testament. Om een testament te maken dient u naar een notaris te gaan. De notaris schrijft het bestaan van het testament in bij het Centraal Testamentenregister, zodat het testament na uw overlijden boven water komt.

Voor de benoeming van een goed doel in uw testament zijn er globaal gezien twee opties:
U kunt een legaat opnemen in uw testament. Met een legaat kunt u een bepaald bedrag nalaten of specifieke bezittingen. Dat kan bijvoorbeeld zijn: kunstwerken, een huis, een aandelenportefeuille of een geldbedrag.
U kunt een goed doel ook tot erfgenaam benoemen. Een erfgenaam treedt in de rechten en verplichtingen van een overledene. Het goede doel krijgt dan recht op een erfdeel. Een erfdeel is een gedeelte van de gehele nalatenschap (bezittingen en schulden) of misschien wel de gehele nalatenschap. Voor goede doel is meestal in de statuten verplicht gesteld dat de nalatenschap ‘beneficiair aanvaard’ moet worden. Dat betekent dat het goede doel niet aansprakelijk is voor schulden die hoger zijn dan de bezittingen.
De meeste goede doelen staan onder onafhankelijk toezicht van het CBF, de toezichthouder op goede doelen. Dit toezicht is door de goede doelen sector zelf georganiseerd om te waarborgen dat deze erkende goede doelen zorgvuldig omgaan met hun vermogen, zich daadwerkelijk inzetten voor hun doel en zich laten controleren door een onafhankelijke instantie.
Als u wilt dat de verkrijging niet belast is met erfbelasting, moet het goede doel een ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling) of een SBBI (Sociaal Belang Behartigende Instelling) zijn.
Het is dan verstandig om na te gaan of de instelling die u wilt benoemen tot erfgenaam of legataris inderdaad deze status heeft. Aan het zijn van ANBI of SBBI is de voorwaarde verbonden dat ze een algemeen belang dienen of een sociaal belang. De wetgever heeft hieraan specifieke eisen verbonden en de Belastingdienst stelt vast of de instelling aan die voorwaarden voldoet.
Om de vrijstelling te mogen toepassen, mogen er in het testament geen voorwaarden zijn verbonden aan de verkrijging die dat algemene of sociale belang ondergraven.
Tot slot geef ik nog een voorbeeld:
Karin is op leeftijd, alleenstaand zonder kinderen en heeft een vrij huis en daardoor een vermogen van €450.000. Zij heeft oudere broers en zussen, maar die wil zij vanwege hun hoge leeftijd niets nalaten. Wel heeft zij tien neven en nichten maar die ziet zij weinig. Karin wil weten wat het verschil is qua erfbelasting indien zij haar neven/nichten of een goed doel benoemt. Indien Karin de neven en nichten tot erfgenamen benoemt, erven zij ieder 1/10e deel ofwel €45.000. Als Karin in 2024 overlijdt, moet per neef/nicht €12.702 aan erfbelasting worden betaald, ofwel in totaal €127.020,00. Als Karin een goed doel (dat tevens ANBI is) benoemt, is de erfbelasting nihil!
Hoewel het niet verplicht is, is het zeer verstandig om ook een executeur in het testament te benoemen. Deze kan zorgen voor de uitvoering van het testament. Het is verstandig om deze persoon van tevoren te vragen of deze daadwerkelijk de taken als executeur op zich zal willen nemen.