Samenwonen en alles goed geregeld?

17 - 4 -2025

Wanneer jij en je partner ongehuwd samenwonen, zijn er een aantal belangrijke juridische en financiële zaken waar je op moet letten om elkaar goed verzorgd achter te laten en om onaangename verrassingen te voorkomen.

Indien je niet gehuwd bent en geen geregistreerd partner van elkaar bent en ook geen samenlevingsovereenkomst of testament hebt gemaakt, dan erf je niets van elkaar indien een van de twee overlijdt. Als er iets gebeurt met je partner, sta je achteraan in de rij, na familieleden (tot in de 6^e graad) en zelfs na de Nederlandse staat. Als je samen een woning had, kan dit betekenen dat je aan de familie van je partner moet vragen of je alsjeblieft in de gezamenlijke woning mag blijven wonen.

Dat is ook het geval als je een overlijdensrisicoverzekering had afgesloten op elkaars leven. Met de uitkering kun je weliswaar (een deel van) de hypotheekschuld aflossen, maar dat maakt je nog geen eigenaar van je partners aandeel in de gezamenlijke woning!

Het opstellen van een samenlevingscontract is essentieel om ervoor te zorgen dat gemeenschappelijke bezittingen bij de achterblijvende partner terechtkomen.

Daarbij komt dat als je partner wegvalt, er ook een inkomen wegvalt. In pensioenregelingen worden gehuwden of geregistreerde partners altijd als partner gezien voor het partnerpensioen. Bij ongehuwd samenwonenden zonder samenlevingscontract heb je geen recht op partnerpensioen. In een samenlevingscontract kun je zeker stellen dat je recht hebt op nabestaandenpensioen, te ontvangen vanaf het overlijden van je partner.

Daarnaast is een samenlevingscontract belangrijk om voor de heffing van de erfbelasting elkaars fiscale partners te worden. Indien je nog geen 5 jaar samenwoont, valt de achterblijvende partner zonder samenlevingscontract in het hoogste tarief voor de erfbelasting (van 30 of zelfs 40 procent). Met een samenlevingscontract heb je een vrijstelling van erfbelasting gelijk aan die van gehuwden, die bedraagt in 2025 wel € 804.698. Daardoor hoeft je partner meestal geen erfbelasting te betalen.

Als je geen samenlevingscontract hebt, kun je dus te maken krijgen met vier onaangename verrassingen:
- je moet mogelijk een onnodig hoge erfbelasting betalen (als je partner je in het testament heeft benoemd);
- de familie van de overleden partner eist de woning - en andere bezittingen zoals bankrekeningen en inboedel - op.
- er valt een inkomen weg doordat het partnerpensioen niet is geregeld;
- de kinderen van de overledene komen hun kindsdeel opeisen.

In een samenlevingscontract kun je alleen gemeenschappelijke goederen nalaten aan je partner. Als je daarnaast wilt dat je partner ook privé-goederen van je erft (zoals jouw auto of privé-bankrekening), dan moet je daarnaast ook nog een testament opstellen. Ook als er kinderen zijn, is een samenlevingscontract meestal niet voldoende om zowel je partner als de kinderen goed verzorgd achter te laten.